آیین قالیشویان فین کاشان و خاوه اردهال یکی از مشهودات تاریخ که هیچ شک و شبهه‌ای در آن راه ندارد سنت قالی شویان اهالی فین و خاوه اردهال است که همه ساله در دومین جمعه مهرماه (نزدیکترین جمعه به ۱۱مهرماه که سالروز کشته‌شدن سلطانعلی بن محمدباقر است) برگزار می‌گردد. شهرت و معروفیت این سنت به اندازه‌ای است که نیاز به ادلّه و اثبات ندارد. در کتابهای متعددی مانند امامزادگان معتبر، زندگانی سلطان بن علی و هلال بن علی نوشته آیت ا... امامت، تاریخ کاشان نوشته کلانتر ضرابی و غیره به این مراسم اشاره شده‌است. با این وجود سلطانعلی که یکی از چهار امامزاده واجب التعظیم و دارای تاریخ مستند در ایران می‌باشد، برای بسیاری هنوز ناشناخته مانده اند؛ قرار گرفتن بارگاه او در یک مسیر فرعی که مرکزیت شهری ندارد و همچنین عدم ارایه آثار علمی و تحقیقی مستند در این باره از دلایل ناشناخته ماندن سلطانعلی و مراسم قالی شویان فین و خاوه اردهال می‌باشد. هرسال در روز سیزدهم مهرماه هر سال (امروزه در دومین آدینه مهرماه)، اهالی روستای خاوه اردهال یکی از قالی‌های درون بنای امامزاده را به صورت لوله شده(به عنوان قالی‌ای که به هنگام شهادت در تابوت او بوده و پیکر امامزاده را در آن پیچیده بوده‌اند)، بر دوش جوانان قرار می‌گیرد که بعد از برگزاری مراسم نوحه خوانی و عزاداری درون امامزاده،آن راتحویل اهالی فین می دهند و آنان آنرا به سوی چشمه‌ای که در حدود چند صد متری شرق بنا واقع است، می‌برند. به دنبال این دسته، گروهی دیگر که هر یک چوبدستی بلندی را بر دست دارند، حرکت می‌کنند و با تکان دادن چوبدستی در هوا به نبردی نمادین با قاتل امامزاده می‌پردازند. قالی بر کنار چشمه به زمین می‌آید و آب چشمه را به نشانه غسل دادن امامزاده بر آن می‌افشانند و آنگاه دوباره آنرا با شور و هیجان به سوی بنا باز می‌گردانند. پیش از ورود قالی به آرامگاه، چوب بدستان با دویدن و تکان دادن چوب‌ها و فریاد و شعارهای مهیج، نبرد با قاتل امامزاده را دنبال می‌کنند. رسیدن حاملان قالی به درگاه ورودی امامزاده و سپردن آن به اهالی روستای خاوه اردهال که می‌بایست آنرا به درون ببرند، همراه با تشریفات خاصی است. این مراسم توسط اهالی «فیـن» کاشان و «خاوه اردهال» هر ساله در دومین جمعه مهر ماه برگزار می‌شود. سایر روایات تاریخی با ظهور دین اسلام، برخی از آیین‌های نیک ایرانیان همچون جشن نوروز در میان مسلمانان نیز رواج پیدا کرد و برخی از آیین‌ها در قالب سنتهای اسلامی ظهور کرد. واقعه کشته‌شدن علی بن محمدباقر هم‌زمان با دومین هفتهٔ مهرماه سال شمسی بوده که آیین جشن و پایکوبی مهرگان در ایران برپا می‌شده‌است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار می‌کردند و به نظر می‌رسد به هنگام کشته‌شدن او، مردم سرگرم برگزاری جشن بودند ولی به محض شنیدن خبر مرگ او سراسیمه خود را به مشهد اردهال می‌رسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهرماه) به احترام فرزند محمد باقر مراسم قالیشویان را که شباهتی با جشن آبریزان و آیین مهرگان دارند برگزار می‌کنند. هنگامی که در سال ۱۱۶ه. ق مردم فین و دوستان علی بن محمدباقر خبر مظلومیت و محاصره او را توسط عمال حکومت بنی امیه شنیدند بلافاصله چوب به دست – که سلاح مبارزه با دشمن آن زمان بوده – به سمت اردهال حرکت کردندو با دشمنان علی بن محمدباقر کارزار نموده، اما زمانی رسیدند که او کشته‌شده بود. لذا بدن بی سر او را که جراحات فراوانی به آن وارد شده بود، در قالی قرار داده و به صورت چوب به دست و حسین حسین گویان بدن را تشییع و در چشمه آبی غسل داده و سپس به همان مکانی که خود او وصیت کرده بود منتقل کردندو به خاک سپردند. این سنت تا امروزه ادامه دارد. در مراسم قالی شویان اهالی فین به یاد حوادث و رویدادهای مربوط به کشته‌شدن و جنگ و گریزهای مربوط به نحوهٔ خاکسپاری جنازه او، چوب دستی‌های خود را حسین حسین گویان در هوا تکان می‌دهند و قالیچه ای- را به عنوان نماد قالی غرقه در خونی که امامزاده درآن پیچیده شده بود - را در نهر آبی که از داخل صحن امامزاده حسین (از فرزندان زین العابدین) می‌گذرد - به نهر شاهزاده حسین معروف می‌باشد- شست و شو می‌دهند. طبق مشاهدات و آنچه در کتابها مذکور است این سنّت مهم تاریخی فقط مربوط به اهالی فین علیا و سفلی و روستای خاوه اردهال است که بیش از سیزده قرن است که اجرا می‌شود و اشخاص دیگر نمی‌توانند اقدام به اجرای این سنت بکنند شرکت کنندگان و نحوه اجرای مراسم خبرگزاری ایرنا در سال ۱۳۸۴ تعداد شرکت‌کنندگان در مراسم را ۲۰۰ هزار نفر بر می‌شمارد. نحوه اجرای مراسم بدین صورت است که کلیه اهالی فین، هرکدام چوبی به دست دارند و در صحن اصلی و مرکزی بنام صحن صفا اجتماع می‌کنند و عده‌ای هم در صحن شاهزاده حسین با آداب خاصی به چوب به دستان صحن صفا می‌پیوندند و پس از روضه خوانی و سینه زنی و سخنرانی متولیان امامزاده، نمایندگان روستای خاوه اردهال قالی مقدس را به معتمدین و اهالی فین تحویل می‌دهند که این لحظات، لحظاتی با شکوه‌است به طوری که کمتر کسی است که مراسم تحویل قالی را شاهد باشد و تحت تاثیر زیبایی‌های آن قرار نگیرد. کسانی که قالی را تحویل می‌گیرند، آن را از ایوان صفا به داخل صحن صفا می‌آورند و چوب دستی هایشان را در هوا تکان می‌دهند و حسین حسین گویان، قالی مقدس را در یک مسیر مشخص به سوی نهر آب شاهزاده حسین می‌برند و آن را شست و شو می‌دهند. پس از شست و شوی قالی مقدس، اهالی فین، آن را از مسیر دیگری به داخل صحن فینی‌ها آورده، با تشریفات خاصی مجددا تحویل معتمدین و خادمان امامزاده می‌دهند و پس از چندین بار دور زدن در اطراف صحن و سینه زنی و گفتن حسین حسین در صحن فینی‌ها، مراسم تا سال بعد خاتمه می‌پذیرد. شست وشوی قالی فقط به وسیله اهالی چوب به دست فین و با اجتماع مردم و زوّار در کنار نهر آب تاریخی باریکرسف، در دومین جمعه مهرماه، حوالی ظهر انجام می‌شود. جالب اینجاست که همه وقایع و اتفاقات مذهبی در ایران اسلامی با سالشمار قمری حساب و منظور می‌شوند اما مراسم قالی شویان اردهال طبق ماه شمسی برگزار می‌گردد. انجام این مراسم با تقویم مخصوص، به خاطر آن است که مراسم قالی شویان با اینکه مراسمی مذهبی است، در حقیقت رگه‌هایی از چندین آیین ملی را با خود همراه دارد که خاطرنشان می‌سازد در کلیه مراحل حمل قالی، غیر از اهالی فین، هیچ فردی در هر مقام و موقعیتی که باشد حق ندارد به گروه چوب به دستان قالی مقدس داخل شود. در آثار دیگران جلال آل احمد در کتاب ارزیابی شتاب زده در مقالهٔ «مهرگان در مشهد اردهال» مراسم را آن گونه خود از نزدیک شاهد بوده‌است تعریف می‌کند. علی حاتمی در فیلم طوقی (۱۳۴۹) به مراسم قالی شویان اشاره می‌کند که البته در آن زمان زیر تیغ سانسور قرار می‌گیرد و حتی کلمه مشهد اردهال از دیالوگ بازیگران حذف می‌شود. فیلم مستند «مشهد قالی» ساخته ناصر تقوایی، ۱۳۵۰ مَشهَد اَردَهال روستایی در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان در ایران است. این روستا در میان افراد محلی به مشهد قالی نیز مشهور است. در این محل بنای امامزاده سلطان علی بن محمد باقر فرزند امام محمد باقر قرار دارد که قدمت آن به سده ششم هجری می‌رسد. محتویات نهفتن ۱ تاریخچه ۲ ابهامات و عدم وجود مستندات تاریخی ۳ جستارهای وابسته ۴ منابع ۵ پیوند به بیرون تاریخچه در روایت تاریخ می‌گویند: مردم فین کاشان در سال ۱۱۳ (قمری) قاصدی را به نام عامر بن ناصر فینی به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودند و از او درخواست پیشوایی راداشتند. امام فرزند خود سلطانعلی برادر امام جعفر صادق را رهسپار ایران و شهر کاشان کرد. امامزاده به کاشان رسید و در محله فین بزرگ ساکن شد و تابستان هابه دلیل گرمی هوا به منطقه اردهال می‌رفت. چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینکه امامزاده سلطانعلی از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاکم اردهال که زرین کفش نام داشت شد. وی سپاهی را برای قتل سلطان‌علی به منطقه می‌فرستد و آن حضرت سرانجام در یک جنگ نابرابر که ۳ روز طول کشید، همراه یارانش در منطقه ییلاقی اردهال به شهادت می‌رسد. محل دقیق شهادت ایشان در دربند ازناوه است که با نام قتلگاه در منطقه شناخته می‌شود. مردم فین پس از شنیدن خبر سراسیمه به طرف اردهال حرکت می‌کنند، ولی زمانی می‌رسند که حضرت به شهادت رسیده‌است، آنها حضرت را در قالی می‌پیچند و در نهر آبی که در آن نزدیکی است، شستشو می‌دهند و دفن می‌کنند. از آن زمان تاکنون همه ساله در دومین جمعه مهر ماه و با حضور هزاران نفر از مردم فین و کاشان آیین سنتی مذهبی قالیشویان برگزار می‌شود. چوب‌هایی که افراد در دومی جمعه مهر ماه هر سال به دست می‌گیرند دو روایت دارد. اول اینکه برای شستن قالیها در مشهد اردهال به کار می‌رود و دوم اینکه افراد آنها را به نشانه خونخواهی به دست می‌گیرند. هر ساله در هفته دوم مهر که به هفته پایان برداشت محصولات کشاورزی در بین کشاورزان معروف است از روستاهای اطراف کاشان، کشاورزان و زوار برای بزرگداشت سالگرد شهادت سلطانعلی بن محمد باقر به مشهد اردهال می‌آیند و در مراسم قالیشویان شرکت می‌کنند. این مراسم تنها مراسم مذهبی در ایران است که بر اساس تقویم هجری شمسی و بر اساس سال کشاورزی برگزار می‌شود. در روایات امامان شیعه از این منطقه به وردهار نیز یاد شده است. لازم است ذکر شود که سهراب سپهری نیز در زیارتگاه این شهر دفن شده است. ابهامات و عدم وجود مستندات تاریخی در خصوص محل دفن شاهزاده و اصالت داستان شهادت او در اردهال ابهامات فراوانی وجود دارد و علما و محققین مذهبی فرضیات متعددی مطرح نموده‌اند. نخستین فرضیه مبتنی بر دفن شاهزاده در بغداد می‌باشد.نیازمند منبع جستارهای وابسته قالی‌شویان مشهد اردهال (کاشان)